Purro usain freskoak betetzen zuen gela guzia. Txomin ohe buruan jarria zen. Ohartu nintzen purroa hila zitzaiola eta hautsa eskuineko azpi gainean barreiatua. Ni irakurtzetik gelditzean, supizteko bat hartu zuen: krak eta bafaka, kokotza biribilkaturik, ezpain xokoa luzatuz, purro ondarkina piztu zuen...

      – «Au... beharko diagu abiatu...» erran zidan, egiteko bat urentu ondoan erraten den bezala.

      – «Lanera goizik behar duka joan?»

      – «Oh... bestorduz bezalatsu... Asniéres-en ari gaituk bultaxka honetan... xantierra urrunska diagu ba... boo... lehentxago abiatuz, han gaituk ba tenoreko...»

      Zango muturrari hazka, zirritutik kanpokaldera begira, purroa goxatzen segitu zuen Txominek. Eta nik, Migelen kaierreko orri zuriak itzulikatzen, jestu banal batean, ari nintzela, idazti hau ere aurkitu nuen: Euskal Herriko kaseta bati igortzeko.

      Egun, sekulan ez bezala, neure lurraren ikaraz izitu naiz: turismoarentzat bide berriak mendi lepoetan urratu dituzte eta bizitza gure ibarretatik ihes joan da.

      Otxagabian ezkaratzak ederki apainduak dira, baina lauza eta harri pikatuen azpian galdu dira Euskaldunen aztarnak: emazte xahar bat, oso amutua, hor gaindi aurkitu nuen behin eta, espaiñolez, aipatu zaizkidan lehengo denborak... Baina Nafarroako historiaren hari euskaldunak trenkatuak zitzaizkion aspaldian gaixoari!

      Noiz ote, Ondarroako edo Lekeitioko edo Bermeoko arrantzaleen oihu-garrasiek inarrosiko dituzte Larrañeko lepoa eta Iratiko oihana?

      Lur berriak egin omen dira Iparraldean: Amikuze, Oztibarre, Garazi, Hazparneko eskualdeetan... Esperientziak ere ugaritu omen dira laborantzako arak aldatzeko. Noiz, gure mendi larrutuak berriz berdetuko dira haritz, pago, ametz eta gaztain ondoez?

      Nafarroa hegoaldean, Iruñako inguru nasaietan, lanbide berriak atera dituzte, baina induztria indar berri horrek gure mendien errekak eta ordokiak ez ditu orainokoan berotu. Espaiñoleria nagusitu ote da gure Nafarroan?

      Intzirika ari da bulta honetan gure lurra. Pettirik zion, arrazoinekin: «Bakoitza bere hartan bereaz hartzeko orde, guziek elkarrekin ikusi behar genikek, gaur nolako arak entseiatzen eta frogatzen ahal genitzakeegun geure mozkinak eragintzeko ala bihietan, ala hazkuntzan, ala baratzekarietan... Batzu besteen kontra edo berdin kaltetan ibilki baldin bagara eta bakoitza berea zaintzeari, geure lur puskatu hau, goiz edo berant, kanpotik etorriek pezaka erosiko diaukuie... Baina, ez zekiat, ez garenetz sobera herbailak eta herrebesak, gu, Euskaldunok? Egia erran, gazte batzu saiatu omen dituk elkar-laborantza bat lantzatzeari Garazin, Oztibarren, Amikuzen eta, entzun dutanaz, harreman batzu ere abiatu omen ditie Nafarroako laborariekin... Induztria eta laborantzak behar likeie lauzkatu, nere irudiko bederen, Euskal-Herria indartzeko: ez duka uste?»

      Geure plazetan, geure herrietan, geure lurretan herioa utziko ote dugu nagusitzera?

      Gure lurraren ikaraz daldaratzen naiz. Gure lurraren izerdiaz bustitzen naiz. Gure lurraren intziriak ixiltzer dira mendi tontorretan... Gure lurra hasi baita ernaltzen, bizi berri baten mugimenduez hasi baita higitzen, odol bero baten bustiaz trenpatzen: geure lurra datorkigu bizitzeko beharrezkoa zaigun ekilibrioa segurtatzera. Maite zaitut neure lurra, lur mehe eta gizena, lur heze eta beroa. Ahurrean pollikiño hartzen zaitut, neure lurra, eta musu ematen diet dakarzkidatzun landare eta bihiei... Maite zaitut neure lurra, neure bizitzaren landarea eta bihia!

      Zeren geure lurretik bizi nahi dugu geure lurrean geure erroak sakon eginik. Lurra diruarentzat saltzen delarik geure erroak galtzen ditugu. Eta diruak laster bakarrik utziko gaitu: lurrik ez dukegu, ez eta errorik. Lurrik ez duenak daki zer den landa gunerik ez izatea. Erroak landatu nahi lituzkeenak daki zer den lur poxi baten bila ibiltzea. Diruak ez digu baitezpada segurtatzen beharrezkoa zaigun landa gunea. Geure lurra ez dugu salduko besten deskantsu leku uzteko. Ez dugu salduko geure erroen gunea. Gure erroen lurra hasi da ernaltzearen izerdiaz bustitzen. Geure lur ernariaren izerdiaz hasi gara bustitzen. Eta ez gara saltzekoak!

      Maite zaitut neure lurra, lur mardo eta idorra, lur bustia eta zukua. Gorputza zabal-zabala etzaten naizenean, gutiziatzen zaitut zure erraietako indarki ixiletan: neure erroak barna eta sendo nahi nituzke zure erraietan landatuak. Nahi bainuke bizitzara sortu belar eta zuhaitz arteetan. Nahi bainuke bizitzari kantatu lore eta txoriekin, zeruan dabiltzen lanoei begira. Maite zaitut neure lurra, neure lur basa eta hezia, neure erroen lur emankorra, nigarrez eta irriz ari naizenean, eguzkiak itsutua; zure sabel mardo eta idorrean etzana, izarrei elestan eta kantuz ari naizenean. Gure lurraren erraietan landatzen naiz eta neure erroak lasaitzen ditut gaua eta eguna nahastean, iluna eta argia nahastean, eta bizi zirrara sendo batek gainditzen nau euriak hurrupatzean, haizeak jabetzean, ekaitzak hautematean. Gauak eta egunak berdinean dirauten lurpeetan, mirets ere dezaket adi-adi uren sinfonia etengabea... Maite zaitut neure lurra, neure lur alaia eta minbera, neure bizitzaren erroa!

      (Parisen 1970.ko irailaren 10)